Przegląd i aktualizacja wstępnej oceny ryzyka powodziowego – ankietyzacja jednostek samorządu terytorialnego

W roku 2017 pozyskano i opracowano dane i informacje na potrzeby przeglądu i aktualizacji wstępnej oceny ryzyka powodziowego. Działanie to obejmowało miedzy innymi przeprowadzenie ankietyzacji jednostek samorządu terytorialnego w zakresie powodzi historycznych oraz zmian poziomu zagrożenia i ryzyka powodziowego. Formularz ankiety w postaci portalu internetowego oraz tradycyjnej ankiety papierowej dostarczono 3645 jednostkom, w tym 2792 jednostkom samorządów terytorialnych.

Ankiety skierowane do jednostek samorządu terytorialnego zawierały 23 pytania podzielone na 5 działów:

Powodzie,
Znaki wielkiej wody,
Inwestycje przeciwpowodziowe,
Inwestycje oddziałujące na zagrożenie powodziowe,
Ograniczenie wpływu i skutków powodzi.

Metody ankietyzacji i kontakt z respondentem

02.11.2017 r. – wysyłka drogą mailową listu Prezesa KZGW
07-08.11.2017 r. – wysyłka ankiet drogą mailową i uruchomienie linii telefonicznej
09-10.11.2017 r. – weryfikacja błędnych adresów i ponowna wysyłka
14.11.2017 r. – utworzenie listy miast i gmin o bardzo wysokim i wysokim ryzyku powodziowym
20.11.2017 r. – wysyłka przypomnienia mailowego, kontakt telefoniczny z JST o wysokim i bardzo wysokim ryzyku powodziowym
10.11.2018 r.-28.02.2018 r. – wysyłka ankiet pocztą tradycyjną

Ankietyzacja została przeprowadzona drogą mailową, za pośrednictwem poczty tradycyjnej jak i telefonicznie. Dodatkowo stworzono listy jednostek samorządu terytorialnego o podwyższonym ryzyku powodziowym, które objęto szczególnym monitoringiem. W jej skład weszły gminy z wysokim i bardzo wysokim ryzykiem powodziowym, które określono w ramach sporządzonych Planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych oraz te, dla których ryzyko powodziowe jest duże, ale były wyłączone z Wstępnej Oceny Ryzyka Powodziowego realizowanej w I cyklu planistycznym w roku 2011, miasta wojewódzkie oraz miasta powyżej 100 000 mieszkańców.

Odnotowano wysokie zaangażowanie ankietyzowanych jednostek w prowadzony projekt, co skutkowało zebraniem informacji dla 86,4% powierzchni kraju. Świadczy to o świadomości, jaką posiadają przedstawiciele samorządów, których administrowane tereny są zagrożone występowaniem zjawisk powodziowych.

Efektywność ankietyzacji

Odpowiedzi na ankietę udzieliło 3217 respondentów, w tym 68% gmin oraz 86% powiatów, dostarczając tym samym informacji nt. 88% powierzchni kraju.

Wyniki ilościowe

Wśród miast powyżej 100 000 mieszkańców, objętych szczególnym monitoringiem, na terenie 9 spośród ankietowanych 39 miast nie odnotowuje się zjawisk powodziowych ani podtopień, natomiast 10 z nich nie zrealizowało po 2010 roku, bądź też nie planuje zrealizowania do 2019 roku żadnych inwestycji przeciwpowodziowych.

Ciekawe jest, że spośród zakładów wodociągów i kanalizacji, centrów zarządzania kryzysowego, wojewódzkich straży pożarnych oraz zarządów melioracji i urządzeń wodnych uzyskano odpowiedzi zaledwie od 34% instytucji, wiele z nich wysyłało informację o braku kompetencji w zakresie tematu ankiety.

Ankietyzacją objęto łącznie 3 639 jednostek administracji rządowej i samorządowej, rządowych i samorządowych jednostek organizacyjnych oraz przedsiębiorstw wodnokanalizacyjnych. Ankietę pt. „Aktualizacja Wstępnej Oceny Ryzyka Powodziowego” wypełniło 66% podmiotów, spośród tych, które otrzymały wiadomość o przeprowadzanej ankietyzacji.

Wyniki jakościowe

54% respondentów twierdząco odpowiedziało na pytanie dotyczące występowania w przeszłości zjawisk powodziowych, reprezentuje to spory obszar Polski. Największe zagęszczenie gmin/powiatów, w których odnotowano zdarzenia powodziowe w czasach historycznych występuje wzdłuż głównych cieków wodnych. Najmniejsze skupiska zaobserwować można w części północnej oraz wschodniej kraju. Mnogością występowania powodzi historycznych charakteryzują się zlewnie Małej Wisły, Górnej Wisły i Górnej Odry, a więc południowa i południowo-wschodnia część Polski. Analiza potwierdziła również doniesienia medialne odnośnie zjawisk powodziowych. Przykładem może być obszar Kotliny Kłodzkiej na którym, jak wiadomo z takich doniesień, zdarzenia powodziowe są częstym zjawiskiem i zostały zgłoszone przez przedstawicieli Jednostek Samorządów Terytorialnych.

Najczęściej ankietowani wskazywali na występowanie powodzi rzecznych (41%) i opadowych (39%), a jako mechanizm powstawania powodzi wskazywali naturalne wezbranie (73%).

Ankieta dotyczyła również inwestycji przeciwpowodziowych, jakie zostały wykonane po 2010 roku, lub ich wykonanie jest planowane do 2019 roku ze środków własnych JST. Jedynie 19% respondentów zrealizowało po 2010 roku lub planuje zrealizować do 2019 roku inwestycje przeciwpowodziowe.