Wstępna ocena ryzyka powodziowego (WORP)

Podstawy prawne

Wstępną ocenę ryzyka powodziowego sporządza się w oparciu o następujące akty prawne:

• Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dyrektywa Powodziowa);
• Ustawa – Prawo wodne.

Zgodnie z ustawą – Prawo wodne wstępna ocena ryzyka powodziowego jest dokumentem planowania w zakresie zarządzania ryzykiem powodziowym.

Projekt wstępnej oceny ryzyka powodziowego przygotowują Wody Polskie. Projekt wstępnej oceny ryzyka powodziowego od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych, przygotowuje minister właściwy do spraw gospodarki morskiej i przekazuje Wodom Polskim nie później niż na 6 miesięcy przed terminem przygotowania wstępnej oceny ryzyka powodziowego.

Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej zatwierdza wstępną ocenę ryzyka powodziowego i przekazuje ją dyrektorowi Rządowego Centrum Bezpieczeństwa oraz podaje do publicznej wiadomości przez umieszczenie jej na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej. Wstępna ocena ryzyka powodziowego podlega przeglądowi co 6 lat oraz w razie potrzeby aktualizacji. Ogólny zakres wstępnej oceny ryzyka powodziowego określa ustawa – Prawo wodne (art. 167 – 168).

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

Celem wdrażania Dyrektywy Powodziowej jest ograniczanie potencjalnych negatywnych skutków powodzi dla życia i zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej. Właściwe zarządzanie ryzykiem i planowanie działań zapobiegających powstawaniu szkód powodziowych wymaga uprzedniej oceny zagrożenia oraz ryzyka powodziowego.

W tym celu sporządza się wstępną ocenę ryzyka powodziowego, w ramach której wyznacza się obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi (ONNP). Poprzez obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi należy rozumieć te, na których istnieje znaczące ryzyko powodzi lub jego wystąpienie jest prawdopodobne.

Następnie dla tych obszarów sporządzane są mapy zagrożenia powodziowego (MZP) i mapy ryzyka powodziowego (MRP). Stanowią one podstawę opracowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym (PZRP), w tym katalogu działań technicznych i nietechnicznych, które mają na celu ograniczenie negatywnych konsekwencji powodzi. (Rys. 1.)

Definicje i typy powodzi

Zgodnie z ustawą – Prawo wodne powódź to czasowe pokrycie terenu przez wodę, który w normalnych warunkach nie jest pokryty wodą. Zjawisko w szczególności wywołane przez wezbranie wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach oraz od strony morza, z wyłączeniem wezbrania wody w systemach kanalizacyjnych.Na potrzeby wdrażania Dyrektywy Powodziowej w UE stosowana jest jednolita klasyfikacja, wyróżniająca powodzie ze względu na źródło (genezę powstania), mechanizm ich powstania oraz charakterystykę (cechy takie jak natężenie zjawiska). (Rys. 2)

Poniżej przedstawiono definicje poszczególnych typów powodzi.

Czym różni się zagrożenie od ryzyka powodziowego?

Zakres wstępnej oceny ryzyka powodziowego

Wstępna ocena ryzyka powodziowego zawiera w szczególności:

1)    Mapy obszarów dorzeczy, z zaznaczeniem granic dorzeczy, granic zlewni i granicy pasa nadbrzeżnego, ukazujące topografię terenu oraz jego zagospodarowanie;

2)    Opis powodzi historycznych, w tym:

• powodzi, które wystąpiły w przeszłości i spowodowały znaczące negatywne skutki dla zdrowia ludzkiego, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej, a prawdopodobieństwo wystąpienia podobnego zjawiska w przyszłości jest nadal duże ( 4.2b Dyrektywy Powodziowej);
• powodzi, które wystąpiły w przeszłości i nie spowodowały wówczas znaczących negatywnych skutków, ale można przewidzieć, że podobne zjawisko w przyszłości będzie miało znaczące negatywne skutki, biorąc np. pod uwagę zmiany w zagospodarowaniu terenu lub zmiany klimatu ( 4.2c Dyrektywy Powodziowej);

3)   Ocena powodzi prawdopodobnych, tj. powodzi, które mogą wystąpić w przyszłości na danym obszarze i spowodować potencjalne negatywne skutki dla życia i zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej (art. 4.2d Dyrektywy Powodziowej).

W ocenie potencjalnych negatywnych skutków powodzi mogących wystąpić w przyszłości, uwzględnia się:

1. topografię terenu,
2. położenie cieków wodnych i ich ogólnych cech hydrologicznych oraz geomorfologicznych, w tym obszarów zalewowych jako naturalnych obszarów retencyjnych,
3. skuteczność istniejących zbiorników wodnych i innych budowli przeciwpowodziowych i regulacyjnych,
4. położenie obszarów zamieszkanych,
5. położenie obszarów, na których jest wykonywana działalność gospodarcza.

4)     Prognozę długofalowego rozwoju wydarzeń, w szczególności wpływu zmian klimatu na występowanie powodzi.

5)     Określenie obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi.

Wstępną ocenę ryzyka powodziowego prowadzi się w odniesieniu do wszystkich typów powodzi, a w wyniku analiz określa się znaczące typy powodzi, dla których określane są obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi.

ONNP wyznaczone w WORP nie stanowią podstawy do planowania przestrzennego. Celem WORP nie jest wyznaczenie precyzyjnego zasięgu obszarów zagrożonych powodzią, lecz wstępne ich zidentyfikowanie.