18 czerwca 2019 r.

W Warszawie zakończył się IV Kongres Envicon Water - spotkanie przedstawicieli świata nauki, polityki i biznesu, którzy troszczą się o rozwój gospodarki wodociągowo-kanalizacyjnej. Hasło tegorocznej czwartej edycji Kongresu brzmiał „Dialog pomiędzy Partnerami”.

W spotkaniu w dniach 17-18 czerwca br. wzięli udział m.in. Anna Moskwa - Wiceminister Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, Sławomir Mazurek - Wiceminister Środowiska oraz Przemysław Daca, Prezes Wód Polskich i Joanna Kopczyńska, Zastępca Prezesa ds. Zarządzania Środowiskiem Wodnym PGW Wody Polskie.

Prezes Daca przypomniał podczas otwarcia kongresu, że powstanie Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie wiązało się z szeregiem wyzwań. Jedynym z nich jest pełnienie przez Wody Polskie funkcji regulatora opłat za dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków.  Podkreślił, że pierwsza taryfikacja w skali całego kraju przeszła sprawnie. Ułatwiła ją dobra współpraca przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych i regionalnych zarządów Wód Polskich. 

PGW Wody Polskie jest również jedną z czołowych instytucji w Polsce realizujących inwestycje, także ze środków unijnych. Wśród priorytetowych inwestycji jest dokończenie stopnia wodnego w Malczycach. Gospodarstwo ukończyło jeden z etapów budowy, czyli wybudowanie śluzy.  Kolejny etap prac to budowa cofki i wykonania wszystkich inwestycji wynikających z oceny środowiskowej. Natomiast sam stopień wodny na tym etapie spełnia wszystkie swoje podstawowe funkcje. 

Kolejną inwestycją, o której wspomniał Przemysław Daca to zakończenie budowy zbiornika Świnna Poręba, który w pełni spełnia swoją bardzo istotną funkcję dotyczącą spuszczania fali powodziowej. Oprócz tego dokończono w tamtym miejscu budowę elektrowni wodnej. Natępnie stopień wodny poniżej Siarzewa, gdzie proces inwestycyjny rozpoczął się i jest przeprowadzany zgodnie z harmonogramem. Na tym etapie dąży się do uzyskania pełnej dokumentacji i wszystkich zgód. Przy takich inwestycyjnych ten proces jest najtrudniejszy. Inwestycją Gospodarstwa jest również suchy polder w Raciborzu. Jego budowa jest na tyle istotna, ponieważ będzie on stanowić o bezpieczeństwie co najmniej 2,5 mln ludzi. Pod koniec roku zbiornik powinien osiągnąć pełną funkcjonalność. Zakończenie inwestycji przewidujemy na pierwszą połowę przyszłego roku.

Przemysław Daca, Prezes Wó Polskich

Prezes Wód Polskich zaznaczył również, jak istotna w Wodach Polskich jest inwestycja w kadry. Warto wspomnieć, że działalność Gospodarstwa jest bardzo niszowa. W tym momencie w PGW WP pracuje ok. 6000 wyspecjalizowanych pracowników. W zeszłym rok bardzo mocno skoncentrowano się na ich wsparciu. Zapewniono im szereg różnego rodzaju sprzętów. Kupiono m.in. nowe komputery dla wszystkich jednostek, 38 nowych traktorów, nowe kosiarki czy koparki.

Dostarczono im również nowe samochody terenowe. Szczególnie teraz, po majowej akcji wezbraniowej wyraźnie było widać, jak ich zakup był potrzebny. Wszystkie trafiły do nadzorów wodnych, m.in. do pracowników wałowych, którzy jeżdżą w terenie i sprawdzają stan wałów i infrastruktury, dokonując napraw i interwencji. W przyszłości wsparcie na pracowników będzie kontynuowane. 

Prezes przybliżył uczestnikom spotkania projekt Stop suszy. Opracowywany przez Wody Polskie plan przeciwdziałania skutkom suszy będzie zawierał pierwszy kompleksowy katalog działań, których celem będzie ograniczenie negatywnego wpływ tego zjawiska na społeczeństwo, środowisko i gospodarkę. Program jest realizowany ze środków unijnych. Polem do prezentacji projektu planu są ogólnopolskie konferencje oraz konsultacje społeczne, które rozpoczną się 15 sierpnia i potrwają do 15 lutego przyszłego roku. Prezes Przemysław Daca zachęcił uczestników kongresu do włączenia się w projekt Stop suszy.

Joanna Kopczyńska, Zastępca Prezesa ds. Zarządzania Środowiskiem Wodnym PGW Wody Polskie w panelu pt. „Dialog pomiędzy partnerami w branży wod.-kan. Potrzeby inwestycyjne i niezbędne zmiany” poruszyła tematy związane z wodami opadowymi, taryfami i Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK).

Kwestie związane z wodami opadowymi, to zadanie własne gminy. Projekty dotyczące wód opadowych, także ze środków unijnych, prowadzone są od lat. Prezes Kopczyńska zaznaczyła, że rozwiązanie spraw związanych z wodami opadowymi powinno być nieco szersze. Należy przygotować legislację, która w sposób pomocniczy pozwalałaby zdefiniować najważniejsze zadania – a nie sposoby rozwiązania. Legislacja nie powinna narzucać gminom działań, które należy podjąć – to ma należeć do polityki miasta. Np. jeśli miasto zdecyduje się, że nie będzie powierzchni biologicznie czynnej, to musi dostosować odpowiednia infrastrukturę do zbierania deszczówki, musi to być uwzględnione w zagospodarowaniu przestrzeni. Branża wod.-kan. powinna zwracać większą uwagę nas współpracę z miastem a ono na dobre planowanie przestrzenne. Każdy samorząd będzie miał rozwiązanie adekwatnego do potrzeb. Nie da się wprowadzić uniwersalnego rozwiązania, które pasuje wszystkim.

Prezes Kopczyńska zwróciła uwagę, że na deszczówkę trzeba patrzeć wieloaspektowo – nie tylko jako problem, czyli zebranie wody i oczyszczenie jej. Warto znaleźć sposoby, jak można ją wykorzystać na bieżące problemy miasta np. podlewanie zieleni miejskiej. Zakład wod.-kan. nie musi w takim przypadku oczyszczać całej deszczówki, bo to mija się z celem. Deszczówka transportowana do oczyszczalni ścieków, oczyszczana a następnie lana ze stacji uzdatniania na miejską zieleń – to ogromny koszt. Woda do podlewania miejskiej zieleni nie musi być oczyszczana ani uzdatniana. Prezes ds. Zarządzania Środowiskiem Wodnym zaznaczyła, że są różnego rodzaju zbiorniki na deszczówkę przeznaczone właśnie na zieleń miejską np. we Francji w Lyonie. Takie rozwiązanie powinno  być elementem większej wizji i szerszej polityki miasta uwzględnionej w racjonalnym planie zagospodarowania przestrzeni miejskiej. Finansowanie tych innowacyjnych inwestycji, to przestrzeń do dyskusji między miastem a firmą świadczącą takie usługi. Miasto powinno pomyśleć, chociażby w przypadku kwestii środowiskowych, jak odciążyć firmę wod.-kan. i nie oczyszczać deszczówki do podlewania zieleni. W ramach konsensusu powinien powstać program zarządzania wodami opadowymi w mieście.

Uczestnicy panelu. Joanna Kopczyńska, Zastępca Prezesa ds. Zarządzania Środowiskiem Wodnym PGW Wody Polskie (w środku)

Podczas panelu poruszony został także temat taryf. Wody Polskie jest ich regulatorem. W 2018 roku zostały zatwierdzone stawki na wodę i ścieki na okres 3 lat dla ponad 2700 podmiotów. Prezes Kopczyńska powiedziała, że na dzień 27 maja br. do wszystkich oddziałów Wód Polskich wpłynęło 60 wniosków o skrócenie czasu obowiązywania taryfy. Wniosków dotyczących zmian stawek taryfowych związanych z energią jest mniej niż połowa. Większość zależała od działań właściciela przedsiębiorstwa czyli gminy i np. dotyczyła podniesienia podatku od nieruchomości w gminie oraz podniesienia opłat za instalacje w pasie drogi. Koszty energii firm wod.kan., to poniżej 10 proc. kosztów całkowitych. Prezes Kopczyńska podkreśliła, że najlepiej by było, gdyby firma korzystała z energii, którą sama wytwarza. O energii trzeba myśleć kompleksowo.

Dla inwestycji celu publicznego już obowiązuje dyrektywa efektywności energetycznej.  Sytuacja, w której firma będąca monopolistą na danym terenie, wzrost kosztów przerzuca na mieszkańców jest niewłaściwa. Branża powinna szukać innowacyjnych rozwiązań dotyczących produkcji energii i wpisywać je w plan modernizacji i rozwoju, tak aby była choć częściowo niezależna od dostawców energii i sama mogła zaspokoić część swoich potrzeb. W nowej unijnej perspektywie finansowej będą z pewnością zapewnione środki na efektywność energetyczną. Będzie to źródło finansowania inwestycji w rozwój produkcji energii przez te firmy, inwestycji, które mogłyby częściowo a czasem całkowicie uniezależnić firmy wod.-kan. od rynku energii z korzyścią dla mieszkańców w postaci niższej ceny.

Realizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych nie została jeszcze  zakończona. Duże aglomeracje w większości przypadków zrealizowały założenia programu, natomiast wciąż istnieją mniejsze, które nie spełniają tych wymogów, a przy tym mają utrudniony dostęp do środków finansujących np. do środków pochodzących z rynków komercyjnych. Potrzebna jest pomoc wzajemna branży wod.-kan. jeśli chodzi o zarządzanie siecią oraz uzdatnianiem wody i oczyszczaniem ścieków w małych gminach. W przypadku Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych przepustowość oczyszczalni ścieków w Polsce jest równa ładunkowi ścieków wytwarzanemu w Polsce, ale pamiętajmy, że istnieją  też oczyszczalnie, które zostały przewymiarowane – nie dotyczy to oczywiście dużych miast.  Co do cen za wodę i ścieki to najbardziej korzystną sytuację mają duże aglomeracje, z reguły nie grozi im depopulacja,  skupiają się w nich aktywni zawodowo ludzie, którzy dysponują stosunkowo wysokimi dochodami, a co za tym idzie zdolnością do ponoszenia opłat za wodę. Sytuacja ta wygląda inaczej w mniejszych  miejscowościach – ludzie dysponują  mniejszymi dochodami, wielu z nich utrzymuje się z emerytur co sprawia, że wysoka cena za wodę  stanowi dla nich trudny do poniesienia koszt. Jak pokazało doświadczenie Wód Polskich regulator w przypadku mniejszych gmin jest bardzo ważny. W skrajnych przypadkach przedsiębiorstwo wod.-kan. bywa naturalnym monopolem, który kieruje się dowolnością w ustalaniu cen – dlatego tak ważna jest rola regulatora. Na koniec Prezes Kopczyńska zaapelowała o ostrożność i racjonalność przy wyznaczaniu aglomeracji wodno-ściekowych w kontekście ich przeglądu i określenia potrzeb.

W strefie inspiracji edukacji ekologicznej kongresu o działaniach Państowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie w tym zakresie opowiadała Joanna Sasal, Kierownik Wydziału Edukacji Wodnej. 

fot. Joanna Sasal, Wody Polskie. fot. Envicon Water

Mówiła o celu, jakim jest dotarcie do szerokiej grupy odbiorców z informacją o zasobach wodnych, ich wykorzystaniu, jakości i ochronie. Zachęcała do kształcenia się na kierunkach związanych z gospodarką wodną i pracy w tym sektorze. Stawiała nacisk na wykorzystanie infrastruktury hydrotechnicznej w edukacji a także mediów społecznościowych do promocji edukacji wodnej i przedstawienia działań Wód Polskich. Całość prezentacji Joanny Sasal o działaniach edukacyjnych Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie TUTAJ.

W drugim dniu Międzynarodowego Kongresu Ochrony Środowiska ENVICON wziął również udział Grzegorz Szymoniuk - Dyrektor Departamentu Ochrony przed Powodzią i Suszą, który uczestnikom panelu przybliżył rolę Wód Polskich w przeciwdziałaniu powodziom i suszy.

Dyrektor podczas swojego wystąpienia wskazał jak istotne jest mądre zaplanowanie działań w przygotowaniu strategicznych dokumentów planistycznych zarządzania ryzykiem powodziowym oraz plany przeciwdziałania skutkom suszy.

- Poza działaniami planistycznymi istotnymi są również bieżące monitorowanie sytuacji na rzekach i zbiornikach, a także przygotowywanie informacji o aktualnej sytuacji meteorologiczno-hydrologicznej. Tymi zadania zajmują się Centra Operacyjne, które są utworzone we wszystkich 11 RZGW oraz w KZGW. Do bieżących działań Wód Polskich w aspekcie ochrony przed powodzią są prace utrzymaniowe i eksploatacyjne na ciekach oraz zbiornikach – powiedział podczas swojej prezentacji Dyrektor Grzegorz Szymoniuk.

Oprócz bieżących prac utrzymaniowych w Wodach Polskich realizowane są także nowe inwestycje, których celem jest ochrona przed powodziami oraz retencja wód. Na 2019 r. planowane jest zrealizowanie działań na łączną kwotę 1,5 mld zł. Wśród największych, flagowych inwestycji Dyrektor przedstawił Stopień Wodny Malczyce oraz Zbiornik przeciwpowodziowy Racibórz Dolny.

Na zakończenie swojego wystąpienia Dyrektor Grzegorz Szymoniuk podsumował stan prac nad planem przeciwdziałania skutkom suszy, gdzie wskazał jak istotnym jest realizowanie tego przedsięwzięcia wraz z wszystkimi zainteresowanymi stronami takimi jak samorządy, NGOS, rolnicy, użytkownicy wód. Stąd m.in. przeprowadzono na przełomie roku ankietyzację, której celem było zebranie informacji o obszarach zagrożonych suszą, o stratach jakie zostały z tego tytułu poniesione, a także działaniach i inwestycjach, które zostały, bądź są planowane do realizacji.

W dwóch panelach dyskusyjnych udział wziął również Paweł Rusiecki - Zastępca Dyrektora Pionu Zarządzania Środowiskiem Wodnym w PGW Wody Polskie, podczas których dyskutowano m.in. na temat:

• gotowości branży na przyjęcie nowego rozporządzenie dotyczące ponownego wykorzystania wody;

• powszechnych propozycji sposobów wykorzystania ścieków wodnych oraz możliwości zastosowania nowych regulacji w rolnictwie;

• kierunku zmian w zakresie nowelizacji ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu ludności w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków.

Wydział Komunikacji Społecznej PGW Wody Polskie